Tín dụng xanh hiện vẫn đối mặt với nhiều rào cản như thủ tục cho vay phức tạp, cơ chế chưa đầy đủ và năng lực hạn chế của các doanh nghiệp. Những yếu tố này khiến dòng vốn tín dụng xanh dành cho các dự án thân thiện với môi trường còn rất khiêm tốn và rụt rè. Hiện tại, dư nợ tín dụng xanh ở Việt Nam khoảng 285.000 tỉ đồng.
Tín dụng xanh là hình thức cho vay phục vụ nhu cầu tiêu dùng, đầu tư, và sản xuất kinh doanh mà không gây rủi ro đến môi trường, góp phần bảo vệ hệ sinh thái. Trên thế giới, tín dụng xanh đã phát triển mạnh mẽ với các dự án tiết kiệm năng lượng, tái tạo năng lượng và công nghệ sạch, nhằm đạt mục tiêu kép là tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường.
Tín dụng xanh: Xu hướng đầu tư phát triển kinh tế bền vững
Đối với người dân và doanh nghiệp, tín dụng xanh giúp giảm thiểu tác động tiêu cực từ đời sống và quy trình sản xuất đến môi trường và xã hội, đóng góp vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế. Về phía ngân hàng, triển khai tín dụng xanh giúp giảm thiểu các khoản nợ khó đòi, tăng cường ổn định tài chính và bảo vệ hình ảnh thương hiệu trên thị trường.
Các sản phẩm tài chính xanh đáng chú ý thu hút được thị hiếu của người tiêu dùng
Tại BIDV, tổng dư nợ dành cho các dự án xanh hiện vào khoảng vài chục nghìn tỉ đồng, chiếm khoảng 1,8% tổng dư nợ cho vay. Sacombank cũng đã phân bổ khoảng chục nghìn tỉ đồng cho vay đối với các khách hàng doanh nghiệp mới và hiện hữu có nhu cầu sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực “xanh”. Ngân hàng đã chủ động định hướng ưu tiên các dự án phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, và cung cấp giải pháp tài chính toàn diện cho khách hàng trong lĩnh vực năng lượng. Tính tới quý 3 năm 2020, VietinBank có dư nợ tín dụng xanh là 22.700 tỉ đồng cho gần 278 dự án, trong đó 71% thuộc lĩnh vực năng lượng sạch và năng lượng tái tạo.
Hạn chế về sản phẩm, dịch vụ tín dụng xanh
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam luôn khuyến khích các tổ chức tín dụng hướng dòng vốn vào việc tài trợ các dự án thân thiện với môi trường như năng lượng sạch và năng lượng tái tạo, góp phần thúc đẩy tăng trưởng xanh và phát triển bền vững. Hiện nay, tín dụng cho năng lượng tái tạo là một trong 12 lĩnh vực xanh được Ngân hàng Nhà nước theo dõi dư nợ tín dụng. Việt Nam có 31 tổ chức tín dụng có dư nợ đối với các dự án xanh, với dư nợ trên 285.000 tỉ đồng, tập trung chủ yếu vào nông nghiệp sạch và năng lượng tái tạo.
Ảnh minh họa
Tuy nhiên, bà Phạm Thị Thanh Tùng cho biết đầu tư vào lĩnh vực xanh có thời gian hoàn vốn dài, chi phí đầu tư lớn, rủi ro thị trường cao, dẫn đến việc thẩm định dự án trở nên phức tạp. Trong khi đó, nguồn vốn huy động của các tổ chức tín dụng chủ yếu là ngắn hạn theo chi phí vốn thương mại trên thị trường. Ngoài ra, các chỉ tiêu cụ thể để phân loại ngành, lĩnh vực chưa rõ ràng; năng lực của các tổ chức tín dụng trong phát triển sản phẩm tín dụng xanh còn hạn chế. Đặc biệt, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) có quyền từ chối mua trong hợp đồng mua bán điện, dẫn đến khó thẩm định chính xác doanh thu của dự án trong quá trình thẩm định tín dụng.
Dư nợ cuối kỳ tín dụng xanh
Bà Nguyễn Thùy Dương từ VietinBank nhận định rằng kinh nghiệm của nhiều chủ đầu tư trong lĩnh vực điện, đặc biệt là năng lượng tái tạo, còn hạn chế. Năng lực tài chính của các doanh nghiệp trong lĩnh vực này cũng chưa thực sự vững vàng.
Để giải quyết khó khăn này, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế đề xuất Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ sớm ban hành hướng dẫn về danh mục và tiêu chí xác định dự án xanh phù hợp với phân ngành kinh tế của Việt Nam. Cần nhanh chóng xây dựng lộ trình và cơ chế chính sách đồng bộ (thuế, phí, vốn, kỹ thuật, thị trường đến quy hoạch và chiến lược phát triển) cho từng ngành, lĩnh vực. Đồng thời, cần nghiên cứu xây dựng cơ chế hỗ trợ các tổ chức tín dụng với nguồn vốn dài hạn và lãi suất ưu đãi cho các ngành, lĩnh vực xanh.